Hoe moeten we dit nu zien?!

Het dateren van aardewerk is een lastige klus. Natuurlijk is aardewerk aan mode onderhevig, en veranderen zowel vorm als versieringen door de tijd heen, maar daarin zitten regionale verschillen – en sommige simpele vormen veranderen nauwelijks. Dat maakt dat aardewerk vaak niet preciezer dan binnen een halve eeuw of eeuw te dateren is. Voor de jongere perioden, bieden schilderijen met serviesgoed soms een hulpmiddel, maar voor de periode voor 1500 is dat veel lastiger.

16e eeuws serviesgoed in detail afgebeeld: “De pannekoeckebackerij”, door Pieter Aertsen (1560), Collectie Boijmans Van Beuningen

Je zou soms willen dat op potjes net als op munten een precies jaartal staat, maar dat is natuurlijk niet het geval….of toch wel?  Deze week vonden we deze scherf, met een duidelijk cijfer erop: of duidelijk….is het nu een 9 of een 6? Hoe moeten we dit nu houden?

Slibversierd bord (Werra?) met een getal.

We kennen wel degelijk potten met hun jaartal erop, dat zijn meestal kunstig versierde borden – bedoeld om vooral gezien te worden – met name uit Duitse productieplaatsen langs de rivier de Werra, zoals Heiligenstadt.  Dit aardewerk werd tussen 1590 en 1630 in grote hoeveelheden via Bremen naar nederland geïmporteerd.  Op zulke borden komt vaak een jaartal voor. Soms is de eeuw achterwege gelaten, zodat er enkel “95” staat voor het jaar 1595.

Voorbeelden van Werra borden met een jaartal met een 6 of 9 (zie hier, hier, hier en hier).

Ondanks de aantrekkelijke gelijkenis, blijven er problemen. Zo staat ons cijfer in een gele band (of is daarin uitgespaard), terwijl alle hierboven getoonde voorbeelden juist een cijfer in gele slib op een rode ondergrond tonen. Ook weten we niet of we met een “9:  (als in 159?) of een “6” (als in 16??) van doen hebben. Archeologen zijn ook nooit tevreden! Of is dat een kwestie van perspectief?