Een gewichtige zaak..

In werkput 22 zijn deze twee zware objecten gevonden. Dat ze zo zwaar zijn ondanks hun kleine vorm, heeft te maken met hun materiaal: ze zijn gegoten in lood!

Schijf- of blokgewicht van lood uit werkput 22 van Ter Apel

We hebben hier te maken met schijf- of blokgewichten. Dit waren kleine gewichtjes voor de handel om hoeveelheden toch precies met een balansweegschaal af te kunnen meten. Vaak vormde de pond het uitgangspunt voor het weegsysteem, en waren er dan kleinere opdelingen in een halve, een vierde, tot aan 1/64 pond.

Het probleem is echter dat het enorm uitmaakt in de tijd en de plaats “hoeveel een pond weegt”! Het troyse of trooise pond (naar de Franse stad Troyes) weegt ca. 373,23 gram, maar in Amsterdam werkte men met een pond van 494 gram. In het zuiden van Nederland hanteerde men de Brugse pond, die 463 gram woog. Dit soort verschillen maakt het lastig om te weten waar iets nou een gewicht voor was.

Op sommige blok- of schijfgewichten staat een aanduiding van de stad of gewicht aan de bovenzijde ingeslagen, maar helaas tonen onze gewichten slechts wat krassen. Het voorbeeld hieronder uiterst rechts is een blokgewicht van 495,09 gram (of: 1 trooise pond van 492 gram), waarop het wapen van de stad Groningen is ingeslagen (nr. L460: bron).

Links en midden: schijf- en blokgewicht uit Ter Apel. Rechts: voorbeeld van een blokgewicht van de stad Groningen (bron).

Het linker schijfje weegt 31,62 gram, mogelijk 1/6 deel van een oude Keulse mark van 233,81 gram (zie ook gewicht L1321 van 1/3 mark uit Groningen). De Keulse mark werd gebruikt tot 1701 in Groningen (waarna het werd vervangen door de Troyse pond), als dit sommetje klopt, zou het schijfje dus van voor 1701 kunnen dateren!

Ordonnantie op ’t Troys of Swaer Gewichte Groningen 1701 (lees hier de acte)