Waar we tegenwoordig geen minuut stil staan bij het kopen van een boek, was dat vroeger wel anders. Boekbinden was een echte ambacht, dat door een kleine groep beheerst werd. Er was veel kennis, vaardigheid en tijd voor nodig om een boek in elkaar te zetten. Hierbij was een vouwbeen een cruciaal gereedschap.
Een vouwbeen, ook wel een ‘bone folder’ genoemd is een smal, plat gereedschap dat meestal werd gemaakt van been, ivoor, hoorn of hout. Vaak is een van de korte zijdes spitser dan de andere. Het werd gebruikt om scherpe precieze vouwen te maken in materialen zoals papier, perkament en leer. Het gladde oppervlak zorgde ervoor dat het materiaal niet beschadigd raakte, terwijl de gebruiker toch een strakke vouw kon creëren.
Bij het onderzoek in Ter Apel is op 23-05-2025 zo’n vouwbeen uit waarschijnlijk de 17e eeuw aangetroffen in werkput 22 aan de oostzijde van het klooster. Dit is een bijzondere vondst, omdat er binnen Nederland niet veel vouwbenen worden gevonden, zeker niet uit de 17e eeuw.
Waar wel meer vondsten van zijn gedaan, zijn vouwbenen uit de 19e en 20e eeuw. Deze hebben grote variatie in vervaardigingsplaatsen en komen in veel verschillende uitvoeringen voor. Vaak wordt bij deze ‘modernere’ vouwbenen versieringen op het handvat aangetroffen, ook deze tonen een grote variatie.
Van het vouwbeen uit Ter Apel is nog niet duidelijk of het met leerbewerking of boekbinden in verband gebracht moet worden. Zou zich dit nog ontvouwen?